Iyadoo roobabku ay dib u da’een, gaajo masiibo ah ayaa ku soo wajahan Soomaaliya

|

Muqdisho (Onkod Radio) – Cunto yarida iyo nafaqa-darrada ayaa ka sii daraysa guud ahaan Soomaaliya, iyadoo khatarta macluusha ay sii kordhayso iyadoo xilli roobaadkii afaraad ee taariikhiga ahaa uu baaqday. 7 Juun 2022, Muqdisho – Xilli roobaadkii afraad oo xiriir ah oo taariikhi ah.

qiimaha sare u kacay iyo wax ka qabashada bini’aadantinimo oo aan la helin ayaa sababay in boqolkiiba 160 ay kor u kacdo dadka wajahaya heerar masiibo ah oo cunto yari, gaajo iyo cudurro Soomaaliya.

Iyadoo aan la ogeyn halka ay ku dhammaan doonto abaarta ba’an ee dalka ku habsatay, ayaa haddana halista macaluulku aad uga sii badan tahay sidii hore.

Kordhinta degdega ah ee taageerada beesha caalamka waa lama huraan si looga hortago macluusha.

Warbixin cusub oo ay soo saartay Shabakadda Digniinta Hore ee Macluusha iyo Qaybta Falanqaynta Hubinta Cuntada iyo Nafaqada ee Hay’adda Cuntada iyo Beeraha ee Qaramada Midoobay, oo ku salaysan qiimayn degdeg ah oo ay sameeyeen hay’ado badan oo Qaramada Midoobay ka tirsan, ayaa muujisay in 7.1 milyan oo Soomaali ah (ku dhow 50 boqolkiiba) Dadka) ayaa hadda wajahaya cunto yari heer-dhibaato ah ama ka sii daran ilaa ugu yaraan Sebtembar 2022.

Dadkaas, 213,000 oo qof ayaa wajahaya gaajo iyo macaluul masiibo ah, koror aad u daran oo ka yimid 81,000 saadaasha bishii Abriil. Deegaanno badan ayaa halis ugu jira macaluul, gaar ahaan koonfurta dalka ee gobollada ay ka jiraan ammaan-darro iyo colaado ka dhigaya gargaarka bani’aadamnimo mid aad u adag.

Tirooyinkan ayaa ka tarjumaya xaaladda sugnaanta cuntada oo la filayo inay si degdeg ah uga sii darto bilaha soo socda.

Hay’adaha Qaramada Midoobay iyo la-hawlgalayaasheeda ayaa hadda awooddooda xaddidan diiradda saaraya ka-hortagga macluusha si ay u ilaaliyaan kuwa ugu nugul dalka, iyadoo hay’adaha saadaasha hawada ay ka digayaan in xilli-roobaad oo kale oo ka hooseeya celceliska uu imaan karo sannadka dambe.

“Waxaynu eegaynaa masiibo iman karta; Ku-xigeenka Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Isku-duwaha iyo Isku-duwaha Gargaarka Bani’aadamnimada Adam Abdelmoula ayaa yiri.

“Soomaaliya waxay halis ugu jirtaa inuu galo xilli roobaadkii shanaad oo xiriir ah oo aan horay loo arag, taasoo la micno ah in boqolaal kun oo qof ay wajahayaan khatar macluul ah. Macaluul ayaa galaaftay nolosha 260,000 oo Soomaali ah sannadihii 2010-2011.

Tani lama ogolaan karo inay mar kale dhacdo 2022. Waxaa degdeg ah in wax badan laga qabto khatartaas oo hadda la sameeyo,” ayuu yidhi. Isku soo wada duuboo, Hay’adaha Samafalka ayaa intii u dhaxaysay January iyo April 2022 waxa ay gaadhsiiyeen dad gaadhaya 2.8 milyan oo qof oo isugu jira kuwo naf-badbaadin ah iyo kuwo hab-nololeedka ah, kuwaas oo ay ka qayb-qaadanayaan gurmadka abaaraha iyo barnaamijyada ka-hortagga macluusha, balse qiimaynta cusubi waxa ay si cad u muujinaysaa in aan weli la gaadhin baaxadda mucaawinooyinka hadda la gaadhsiiyo iyo maalgelinta beesha caalamka. ku filan si loo ilaaliyo kuwa halista ugu jira.

Qiimaha cuntada oo saameeya kuwa ugu nugul Qoysaska Soomaaliyeed ayaa sii kordheysa la qabsan la’a sicirka sare u kaca cuntadu maadaama cuntada waddanku ay noqotay mid gabaabsi ah xilliyo xiriir ah oo wax-soo-saarka gudaha uu xumaaday ama fashilmay, dhimashada xoolaha iyo qiimihii cuntada dibadda laga keeno oo gaaray heerarkii ugu sarreeyay – qayb ahaan waxaa sabab u ah saameynta silsiladda saadka oo ay sabab u tahay iskahorimaadyada Ukraine.

Qeybo ka mid ah dalka, waxaa sare u kacay qiimaha cunnada 140 ilaa 160 boqolkiiba, taasoo keentay in qoysas danyar ah ay gaajoodaan oo ay caydhoobaan. “Waa inaan si degdeg ah wax uga qabannaa si aan uga hortagno masiibo bini’aadantinimo.

Nolosha dadka aadka u nugul ayaa durba halis ugu jira nafaqo darro iyo gaajo, mana sugi karno in lagu dhawaaqo macluusha,” ayuu yiri El-Khidir Daloum, Madaxa WFP ee Soomaaliya.

“Waa tartan lagula jiro waqtiga si looga hortago macluusha, WFP-na waa ay kor u kacaysaa intii suurtagal ah, iyada oo mudnaanta siinaysa kheyraadkeenna xaddidan si aan u badbaadinno kuwa halista ugu jira.

Laakin sida tirooyinkan cusubi muujinayaan, waxaa jirta baahi degdeg ah oo loo qabo dhaqaale dheeraad ah si loo daboolo dhibaatadan sii kordhaysa ee gaajada,” ayuu yidhi. Ku dhawaad ​​3 milyan oo xoolo ah ayaa ku dhintay abaarta tan iyo bartamihii 2021-kii, hoos u dhaca ku yimid wax soo saarka hilibka iyo caanaha ayaa sidoo kale horseeday nafaqo-xumo ka sii daraysa, gaar ahaan carruurta yaryar ee ku nool dhulka xoolo-dhaqatada ah oo ku tiirsan sahayda gudaha.

Laga soo bilaabo Maajo 2022, qiyaastii 1.5 milyan oo carruur ah oo da’doodu ka yar tahay shan sano ayaa wajahaya nafaqo-xumo ba’an dhammaadka sannadka, oo ay ku jiraan 386,400 kuwaas oo ay u badan tahay in ay hayso nafaqo-xumo ba’an – oo kordhay 55,000 marka loo eego qiyaasihii hore. Xiisadda nafaqo-xumada ayaa laga yaabaa inay ka sii darto iyadoo xaaladda nafaqadu ay aad uga sii darayso meelaha ay dhibaatadu ka dhacday, iyadoo carruurta iyo dadka nugul ay yihiin kuwa ugu daran.

“Tani waa dhibaato caruureed. Ma aha oo kaliya ku saabsan biyaha ama nafaqada, laakiin sidoo kale ku saabsan carruurta luminaya waxbarashada, u nugul arrimaha ilaalinta carruurta iyo caafimaad xumo; dhamaantood saamaynaya mustaqbalkooda,” ayay tidhi Angela Kearney, Wakiilka UNICEF ee Soomaaliya.

UNICEF waxa ay taageertay daaweynta in ka badan 114,000 oo carruur ah oo ay hayso nafaqo-xumo ba’an intii u dhaxaysay Jannaayo iyo Abriil 2022. “Waxaan daweyneynaa carruurta laakiin hadda waxaan u baahannahay dhaqaale dheeraad ah si aan uga hortagno macluusha iyo ilaalinta mustaqbalka ilmo kasta oo Soomaaliyeed,” ayay tiri.

Xaalad murugo leh maadaama maalgelinta bini’aadantinimo ay aad u yar tahay Xaalada cakiran ee sugnaanta cunada ayaa soo ifbaxeysa iyadoo dhaqaalaha bini’aadantinimo ee beesha caalamka ay ka gaabiyeen ilaa hadda wax ay u baahan yihiin jilayaasha si looga hortago macluul dalka ka dhacda.

Qorshaha Kajawaab celinta Bani’aadamnnimada ee 2022 hadda waxa la maalgeliyay 18% oo keliya, “Taageeradii loo baahnaa weli si buuxda uma hirgelin, boqollaal kun oo Soomaali ahna waxay halis ugu jiraan gaajo iyo dhimasho,” ayuu yiri Etienne Peterschmitt, oo ah wakiilka FAO ee Soomaaliya.

“Waa wax laga xumaado in la arko heerka dhibaatada gaar ahaan dadka reer miyiga ah ay soo food saartay, waxaana nala xaddiday waxa aan sameyn karno si aan uga hortagno dhibaatadan aan caadiga ahayn.

Waxaan ugu baaqaynaa beesha caalamka inay si degdeg ah wax u qabtaan iyadoo aan weli rajo ka qabno inaan ka hortagno burburka hab-nololeedyada, sii kordhinta tirada dadka ka barakacaya dhulka miyiga ah ee loo barakacay iyo macluusha baahsan ee Soomaaliya ka jirta,” ayuu yiri.

Related Articles

News In English

Fikradaha